We gaan verhuizen

“We kijken vooruit naar de begroting van 2025. Wanneer die ingaat hopen we in een mooi nieuw solide zuinig en kleiner gemeentehuis te zitten. Maar het bestuderen van deze Solide kadernota was bepaald geen feest. Ik beschouw in drie punten:

• Hoe hebben we hem gelezen?
• Hoe is deze situatie ontstaan?
• Hoe nu verder?

In het voorstel lezen we dat één van de uitgangspunten bij het opstellen was dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dit was ook een belangrijke wens van de ChristenUnie. We zouden graag de minima én de vrijwilligers zoveel mogelijk ontzien. Bij het lezen van Programma 1. Samenleving kwamen alle mogelijke negatieve emoties los en maakte ik ook alle fasen van rouwverwerking door. Onze inzet in Bestaanszekerheid, Vitaal en gezond en de Sociale basis gaat van ruimhartig naar het uiterste minimum. Het lezen van de onderliggende voorstellen maakt het extra pijnlijk. Eén voorbeeld: de basisvoorziening voor aangepast sporten zou moeten vervallen, €9000,- per jaar. Dat meen je toch niet! Toch komen we niet met een amendement om dit tegen te gaan, want het is maar één voorbeeld en er moet wel echt iets gebeuren om uitgaven en inkomsten in evenwicht te brengen. Maar we vragen het college wel hoe het uitgangspunt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen is ingevuld.

Na lezing van de volgende hoofdstukken over Programma Leefomgeving en Programma Bestuur en organisatie concluderen we dat ook die niet ontzien worden. Ook de middelen voor de duurzaamheidsagenda, gebaseerd op het Burgerakkoord, sneuvelen grotendeels. De gemeente verbreekt het akkoord met de burgers! Een verzachtend punt is dan nog dat al wel met betrokkenen is gesproken en dat zij er enig begrip voor hebben.

Ook in eigen vlees, de organisatie wordt gesneden.

De opgave waarvoor we staan is onvoorstelbaar groot, groter dan de ook soms pijnlijke bezuinigingen de afgelopen 20 jaar. Het college presenteert een sluitende begroting voor 2025 en ook de jaren erna zijn bij benadering sluitend. Maar was het advies van de VNG niet 2025 sluitend te maken en voor de jaren daarna alleen de maatregelen en effecten in beeld te brengen, die nodig zouden zijn voor een sluitende begroting? Zo kan de gemeente een beroep op het Rijk doen deze draconische maatregelen te voorkomen. Hoe gaat het college hiermee om?

Hoe is deze situatie ontstaan?

We zien vijf samenhangende oorzaken. (1) Sinds de sociale decentralisaties hebben we er taken bijgekregen van het Rijk en ook geld, maar te weinig. (2) Uit het onderzoek van TwynstraGudde blijkt dat we als relatief kleine gemeente wel een grote-stadsproblematiek hebben. Juist met de nieuwe taken pakt dat financieel slecht voor ons uit. De afgelopen jaren is twee-derde van onze algemene reserve opgegaan aan het aanvullen van de tekorten. Dat onze financiële beheersing nog steeds hapert (3), heeft daarbij ook niet geholpen. Als vierde hebben we de afgelopen jaren onze inkomsten via de OZB steeds relatief laag gehouden en (5) we hebben ook nog wel eens behoorlijke ambities. Een vraag is of het college deze analyse deelt.

Hoe nu verder?

In de inspraak van de organisaties op het gebied van sociale basis, cultuur en sport op de grote bezuinigingen die voor hen zijn aangekondigd, hebben we veel uitgestoken handen gezien. Velen hebben er begrip voor dat er bezuinigd moet worden en willen samen met de gemeente zoeken naar een nieuwe samenhangende aanpak. Als coalitie hebben we een amendement ingediend om deze uitgestoken hand te grijpen.
Als gemeente kunnen we niet alle oorzaken van dit financiële probleem aanpakken. Het college heeft al uitgezien naar een verruiming van de inkomsten. Die juichen we niet allemaal toe en ik zal daar ook een amendement voor indienen. Maar hoe zit het met de ambities? We hebben vragen gesteld over de versnelling van de woningbouw en het college heeft ons verzekerd dat deze voor onze eigen inwoners van groot belang is en dat we hierdoor ook veel bijdragen van andere overheden kunnen krijgen. Maar kunnen we verder onze ambities nog matigen?

Ik sluit af. We hebben dus nog vragen, er liggen moties en amendementen op tafel. Veel is nog onzeker. Zeker is wel dat we in een heel moeilijke situatie zijn terechtgekomen. Om terug te komen op ons huis, we kunnen de hypotheek van de Rhedense samenleving niet meer betalen. We zullen uit moeten zien naar een kleiner huis om niet dakloos te worden. Dit is een hard gelag. Als samenleving zullen we hier uit moeten komen. Namens de ChristenUnie spreek ik mijn vertrouwen uit in de Rhedense samenleving en ook in ons college en de ambtelijke organisatie.

Ik dien een amendement en een motie in. Dit is het amendement Parkeerbeleid, mede namens D66, Beter Rheden, de PvdA en GL.”

Verloop van de vergadering

Het amendement hield in dat we geen betaald parkeren willen in de parkeergarage in Dieren. In plaats daarvan willen we een onderzoek naar het parkeerregiem voor de hele gemeente, want betaald parkeren is niet in de eerste plaats een inkomstenbron, maar een middel om het parkeren en verkeer te reguleren. Met een kleine aanpassing heeft de VVD het voorstel mede ingediend. De gemeenteraad heeft het aangenomen.

Met de motie vragen we het college te onderzoeken hoe met een beperkt budget de belangrijkste minimaregelingen in stand gehouden kunnen worden. Die is mede ingediend door GL en de PvdA en ook door de raad aangenomen. Daarnaast is het amendement van de coalitie, waar de VVD zich ook achter heeft gesteld, aangenomen, waarin het college wordt opgedragen nog eens goed te kijken naar de bezuinigingen in het hele sociaal domein.

Met onze inzet kunnen we de pijn van de bezuinigingen niet wegnemen. De opgave is blijven staan en een eenvoudige oplossing zien we niet. Wel hebben we met deze aanpassing geprobeerd juist de minst draagkrachtigen zoveel mogelijk recht te doen.