Bij de algemene beschouwingen op dinsdag 6 juli heeft de raad met algemene stemmen de motie “Verkenning raadsakkoord” van de ChristenUnie aangenomen. De motie is mede ingediend door D66, VVD en GroenLinks. De raad heeft zo besloten om voor de verkiezingen de mogelijkheden en de voor- en nadelen van zo’n akkoord van de hele raad (en dus niet van een coalitie) te verkennen. Het resultaat wordt volgend jaar doorgegeven aan de nieuw gekozen raad. We kijken niet nar de inhoud, alleen naar de vorm.

Dit idee komt voort uit de discussie in Den Haag over macht en tegenmacht en de ervaringen in de raad in Rheden. Voor Den Haag heeft Pieter Omtzigt in zijn boek: “Een nieuw sociaal contract” voorstellen gedaan om het parlement beter in positie te brengen. Eén van de problemen daar is dat de Kamerleden zich onder hoge tijdsdruk moeten verbinden aan een gedetailleerd coalitieakkoord, wat zorgvuldig beleid en wetgeving naderhand in de weg staat.

De coalitie in Rheden wilde bij de vorming van het coalitieakkoord ruimte geven aan inbreng van de hele raad. Van een knellend akkoord was ook geen sprake, wel van een uitgesproken aanpak. Toch blijkt het in de praktijk bijzonder moeilijk voor de oppositie om invloed uit te oefenen. Dat bleek vooral bij de ingrijpende bezuinigingen die de afgelopen jaren noodzakelijk waren. Het was voor de coalitie moeilijk om daar een evenwichtig voorstel voor de bezuinigingen af te spreken. Zodra dat in de raad werd gebracht, was het voor de oppositie bijna onmogelijk daar een wezenlijke verandering in aan te brengen omdat dit de balans zou verstoren. Dat zou voor één of meer coalitiepartijen onacceptabel zijn. Natuurlijk kan de oppositie eigen voorstellen inbrengen. Die worden ook wel aangenomen wanneer ze niet strijdig zijn met het coalitieakkoord. Daarnaast is het bij uitstek de taak van de coalitie om kritiek uit te oefenen op de coalitieplannen, om ze te verbeteren of in ieder geval aan de kiezer te laten zien dat er een alternatief is. Maar kan het niet beter? Kan met een raadsakkoord het beleid meer een afspiegeling worden van wat onder de hele bevolking van Rheden leeft? Kunnen processen transparanter, zodat het voor inwoners ook duidelijker wordt hoe ze invloed uit kunnen oefenen.

De raad heeft de kadernota vastgesteld. Die vormt het uitgangspunt voor de begroting voor volgend jaar. Nu het rijk eindelijk tegemoet komt aan de noodkreten van de gemeenten over het tekort aan geld voor jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning, hopen we dat een deel van de tekorten van de afgelopen jaren kan worden aangevuld. De bodem van de schatkist van de gemeente kwam aardig in zicht. De raad heeft het college gevraagd te kijken wat nog nodig is om de afgesproken doelen te bereiken. Het gaat dan bijvoorbeeld om energiebesparing en de opwekking van duurzame energie. Het college heeft wel aangegeven dat de mogelijkheden van de gemeente om dat te bereiken, beperkt zijn. Veel hangt af van initiatieven van inwoners en bedrijven.

Hendri Witteveen

De Motie:

De raad van de gemeente Rheden in vergadering bijeen op 6 juli 2021, sprekende over de Kadernota 2022, Overwegende dat:
1. De coalitiepartijen onder meer bij het opstellen van het coalitieakkoord in 2018 de wens hebben uitgesproken de inbreng van alle raadsfracties in het coalitieakkoord mee te nemen
2. Dit in de praktijk moeilijk is gebleken
3. Een raadsakkoord een manier kan zijn om de inbreng van de voltallige raad op het programma te organiseren
4. Er op landelijk niveau wordt nagedacht over het beter organiseren van macht en tegenmacht
5. Het werken met een raadsakkoord mogelijk kansen biedt om kaderstelling en controle
door de raad meer transparant te maken
6. Het werken met een raadsakkoord voor inwoners mogelijk meer duidelijkheid geeft hoe zij invloed op de besluitvorming kunnen hebben
7. Een raadsakkoord bij de vorige coalitiebesprekingen wel is genoemd, maar toen niet grondig is besproken
8. De Nederlandse vereniging voor raadleden onderzoek heeft gedaan naar de ervaringen met een raadsakkoord, waarvan we gebruik kunnen maken.

Spreekt uit:
In de aanloop naar de volgende raadsperiode het raadsakkoord een kans te willen geven. Verzoekt de griffie:
a. Met een werkgroep, bestaande uit een lid van ieder fractie uit de raad, de mogelijkheden en de voor- en nadelen van een raadsakkoord te verkennen
b. Hiervan uiterlijk voor februari 2022 een verslag uit te brengen aan de raad als input voor de nieuwe raad